صفحه نخست » اجتماعی

«منصور ستاری»؛ فرمانده ایده‌های بزرگ!

۱۵ دی سال ۱۳۷۳ شمسی، شهیدی از میان ما رفت که «نابغه» و «مبتکر» و «متخصص» و «دلیر» و «سختکوش» و «وطن‌پرست» بود و نصر و نصرت نصیبش شد در این دنیا و آن دنیا و «منصور» شد؛ «منصور ستاری».

کد خبر: ۲۳۳۸۳۲

تاریخ انتشار:۱۵ دی ۱۴۰۰ - ۰۹:۳۳ - 05 January 2022

به گزارش روزپلاس؛ «ستاری» ارتشی بود و در آمریکا دوره دیده بود و پیش از انقلاب در ارتش، انقلابی بود و بعد که انقلاب شد و جنگ تحمیلی آغاز شد، تحصیل در رشته برق و الکترونیک را نیمه‌تمام رها کرد و رفت جبهه. آنجا آن‌قدر کارهای عجیب انجام داد و آن‌قدر ابتکار نشان داد که در سال ۱۳۶۲ شمسی معاون عملیات فرماندهی پدافند نیروی هوایی ارتش شد و ۲ سال بعد شد معاون طرح و برنامه نیروی هوایی و در سال ۱۳۶۵ هم فرمانده نیروی هوایی ارتش ایران شد و در همین سمت ماند تا روزی که شهید شد.

ستاری در زندگی چه‌جور آدمی بود؟ خودش شرمساری قلم ما را در توصیف وی پوشانده است و خودش گفته است راز آن‌گونه زیستن را: «اگر فردی در جمهوری اسلامی ایران بخواهد مسئولیت داشته باشد، نباید نازپرورده باشد... در برابر دنیایی که روبه‌روی ما قد علم کرده، باید قوی بود؛ اراده باید قوی باشد». باقی‌اش هم معلوم است؛ وقتی یک نابغه این‌گونه فکر کند آن‌گونه هم زندگی می‌کند که وی را «یکی از خلاق‌ترین فرماندهان تاریخ» لقب بدهند.

شهید ستاری با ابتکاراتش و همچنین با استقبال از ایده‌های خلاقانه و دانش پرسنل نیروی هوایی در دوران جنگ تحمیلی توان هوایی ایران را به‌خوبی حفظ کرد

ایده‌های منصور برای حفظ توان هوایی ایران

در دوران جنگ تحمیلی، ایران تحریم تسلیحاتی بود. در سال‌های پایانی جنگ نیز بسیاری از تجهیزات نظامی نیروی هوایی ایران فرسوده شده بود یا از کار افتاده بود ولی ستاری و ایده‌هایش این‌طوری به داد ایران رسید: «‌بسیاری از پیشکسوتان و متخصصان نظامی معتقدند در دورانی که رژیم بعث از قدرتمندترین تجهیزات آفندی اهدایی از طرف دشمن غربی برخوردار بود و رادارها و سایت‌های پدافندی ما را هدف می‌داد آن‌هم در شرایطی که تأمین تجهیزات نظامی جدید برای کشورمان امری ناممکن به حساب می‌آمد اگر ابتکارهای بزرگانی چون شهید ستاری نبود قطعاً راه دفاع هوایی کشور مسدود می‌شد.

ایجاد شبکه‌ای منسجم و هماهنگ از رادارها که صدها رادار کوچک و بزرگ را شامل می‌شد، ایده نوآورانه‌ای از شهید ستاری بود که موجب شد ضمن کاهش هزینه‌ها، روند دفاع هوایی کشور دچار خلل نشود».

و برای مثال: «در عملیات بزرگی مانند فتح‌المبین و بیت‌المقدس استفاده از سامانه پدافند هوایی هاگ، برای نخستین‌بار و به‌ ابتکار شهید ستاری به‌صورت مستقل عملیاتی شد. یعنی با استفاده از رادار متصل به سامانه، کاری شد که شبکه‌ای درهم تنیده و متشکل از چندین رادار تصویری گسترده از آسمان کشور ارائه دهد».

«منصور ستاری» در کنار رهبر انقلاب

معمار سیستم پدافندی ایران

ویژگی مهم ستاری این بود که با تکیه بر توانمندی‌های داخلی بر خودکفایی در حوزه صنایع هوایی و دفاعی تأکید داشت و معتقد بود: «ایرانی علاوه بر آنکه نسبت‌به ملل غربی و دنیای پیشرفته، هیچ کم‌وکسری از نظر استعداد و نبوغ ندارد بلکه در بسیاری از موارد باهوش‌تر و بااستعدادتر نیز هست». هر کاری هم کرد بر همین اساس بود؛ از اجرای پروژه‌هایی مانند پروژه اوج تا راه‌اندازی مرکز پژوهش، تحقیقات و آموزش نیروی هوایی و تأسیس دانشگاه علوم و فنون هوایی و ایجاد شبکه دیده‌بانی و ایجاد محیط مناسب برای تفکر و نوآوری برای تعمیرات و نگهداری تجهیزات پیشرفته نیروی هوایی و افزایش امکانات نوسازی و بهسازی مهندسی نیروی هوایی ارتش.

همه این‌ها باعث شد امروزه او را «معمار آینده‌نگر سیستم پدافندی هوایی ایران» بنامند؛ همان سیستم پدافندی که حالا مبتنی‌بر دانش بومی ایرانی است و حریم هوایی ایران را امن نگه داشته است.

«پرستو» اولین هواپیمای ساخت ایران با همت و پیگیری شهید ستاری در سال ۱۳۶۷ شمسی رونمایی شد و پرواز کرد

اولین‌های منصور!

ستاری اولین کسی بود در تاریخ ایران که به فکر تولید یک هواپیمای جنگنده ایرانی افتاد و باور کرد که ما می‌توانیم و کار را در سال ۱۳۶۶ شروع کرد؛ نامش پروژه «اوج ۱۱۰» بود و این جنگنده‌های ایرانی «آذرخش» و «صاعقه» که در سال‌های اخیر به‌تناوب رونمایی می‌شود و مشهور است که برقشان دشمن را می‌گیرد! از آنجا کلید خورده است. همان‌موقع در سال ۱۳۶۷ نیز نخستین هواپیمای ساخت ایران را رونمایی کردند و پرواز دادند و چشم‌های خیلی‌ها پر از اشک شوق شد؛ نامش «پرستو» بود و یک هواپیمای سبک ۴ نفره بود.

شهید ستاری در حال رونمایی از نخستین خودرو ساخت ایران که آن‌موقع در مرحله ابتدایی بود

فقط هواپیما نبود؛ ستاری اولین کسی بود که باور کرد که می‌توانیم خودرو ایرانی بسازیم و با ایده اولیه یک سربازِ مبتکر، کار را شروع کرد و ماجرا این‌طوری روایت شده است: «تیمسار [ستاری] در اندیشه ساخت یک خودرو سواری در نیروی هوایی بودند. به‌نظر می‌رسید ایشان می‌خواستند با این عمل به کارخانجات خودروسازی کشور... ثابت کنند که در این کشور می‌شود خودرو تولید کرد و هر سال هم مدل آن را عوض کرد... تیمسار، مقداری [با سرباز ارائه‌دهنده ایده ساخت خودرو] صحبت کردند و همان‌جا با گچ روی زمین طرحی را کشیدند و نظرات خود را درباره ساخت خودرو به او اطلاع دادند.

همان‌روز پروفیل لازم خریداری شد و کار ساخت شاسی آغاز گردید. فردا صبح که تیمسار به کارگاه آمدند، شاسی آماده شده بود. بسیار خوشحال شدند... با راهنمایی تیمسار، تغییرات انجام گرفت و چند روز بعد موتوری که برای شاسی در نظر گرفته شده بود روی آن نصب و به‌تدریج اکسل‌های جلو و عقب و چرخ‌ها آماده شد. صندلی هم به آن افزوده شد. در این زمان که مصادف با برگزاری نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوایی در دانشگاه هوایی بود تیمسار دستور دادند خودرو با همان وضعیت در نمایشگاه شرکت داده شود».

بعد هم ستاری می‌خواست تکمیل و تولید انبوه این خودرو را پیگیری کند که دست حادثه نگذاشت؛ ۱۵ دی سال ۱۳۷۳ هواپیمای «جت استار» حامل فرماندهان نیروی هوایی سقوط کرد و منصورِ ایرانی‌ها نصرت آن دنیایی یافت و در کنار یارانش شهید شد.

انواع جنگنده‌های «آذرخش» و «صاعقه» محصول ایده آینده‌نگرانه شهید ستاری برای ساخت هواپیمای نظامی ایرانی و خودکفایی در این عرصه هستند

ایرانی‌ها می‌توانند

روش و منش زندگی شهید ستاری یک الگو و یک ایده بود؛ ایده منصورِ «ایرانی‌ها می‌توانند» که ایده‌ای برای کار سخت ولی شیرین است. و رمزی هم دارد کار سخت و جانکاه ولی شیرین که «تعهد» است؛ به‌فرمایش رهبر انقلاب: «در دوران دفاع مقدس و قبل و بعد از آن –به‌خصوص در آن مواقع حساس- نیروی هوایی چه بر روی آسمان، چه بر روی زمین، چه در داخل صفوف نزدیک به صفوف مقدم، چه در پشت جبهه‌ها و چه در داخل پایگاه‌ها، حامل افتخار بود. هزاران ساعت پرواز افتخارآمیز در پرونده نیروی هوایی ثبت است.

ساخت وسایل زمینی -رادارها و وسایل هدایت شونده زمینی- و به‌کارگیری بسیار دشوار و پیچیده آن‌ها جزو افتخارات نیروی هوایی است، که شهید ستاری قبل از آن‌که فرمانده نیروی هوایی شود یکی از قهرمان‌های این میدان بود. او و بسیاری دیگر که امروز در بین شما هستند و من آن‌ها را می‌شناسم از همان‌زمان و بعد از آن‌زمان، در داخل جبهه‌ها لحظه‌به‌لحظه مشغول تحرک و فعالیت جانکاه، اما شیرین برای یک انسان متعهد بودند».